ب) برخي معتقدند كه شفعه زماني بوجود مي آيد كه يك شريك تمام حصه خود را بفروشد لذا اگر كسي مالك سه
دانگ زميني است و يك دانگ آن را بفروشد حق شفعه وجود نخواهد داشت زيرا حق شفعه خلاف قاعده است.
ج) عده اي از فقها معتقدند كه اگر مشتري مسلمان باشد شفيع نيز بايد مسلمان باشد.
د) عده اي ديگر معتقدند كه ثمن بايد از اموال مثلي باشد نه قيمتي و اگر چنين باشد حق شفعه به وجود نمي آيد.
ه) برخي مي گويند: حق شفعه زماني بوجود مي آيد كه يك شريك حصه خود را به شريك ديگر عرضه نكرده باشد
لذا اگر شريكي حصه خود را به شريك ديگر عرضه كند و بگويد (نمي خواهم) حق شفعه بوجود نمي آيد.
2) شرايط اعمال حق شفعه:
الف) شفيع بايد قدرت بر پرداخت ثمن داشته باشد زيرا مال بدون رضايت مشتري از ملكيت او خارج مي شود و
اگر بدون پرداخت ثمن اين كار صورت بگيرد موجب ضرر مشتري خواهد بود.
ب) سياق كلام قانونگذار در (م 808 ) به گونه اي است كه اول شفيع بايد بدل ثمن را بپردازد و بعداً اخذ به شفعه
كند ولي به هر حال معسر بودن شفيع مانع از بوجود آمدن اين حق نيست زيرا مي تواند به طريق استقراض و. . .
اخذ به شفعه نمايد. 5) در موصي: موصي شخصي است كه وصيت مي كند كه بايد بالغ و عاقل و رشيد باشد لذا
صغير غير مميز نمي تواند وصيت كند و صغير مميز هم با اجازه ولي يا قيم مي تواند وصيت كند البته برخي
معتقدند كه اجازه يا رد وصيت از اختيارات سرپرست او خارج است لذا وصيت او باطل است.
مجنون ادواري در زمان افاقه مي تواند وصيت كند ولي افاقه او بايد در زمان انشاء وصيت احراز شود
سفيه مي تواند براي امور غير مالي خود وصيت كند ولي در امورمالي برخي قائل بر عدم نفوذ وعده اي ديگر قائل به
بطلان هستند.
6) در موصي له:
موصي له بايد اهليت تمتع داشته باشد ولي اهليت استيقاء شرط نيست لذا مي توان براي حمل به شرط اينكه زنده
متولد شود وصيت كرد. در صورتي كه در شخص موصي له اشتباهي رخ دهد در موصي لهم محصور چون شخصيت
آنها علت عمده است وصيت باطل خواهد بود.
برخي قتل را از موانع تملك موصي به توسط موصيله مي دانند ولي اين نظر در بين حقوقدانان چندان جايگاهي
ندارد
7) در موصي به:
موصي به طبق م 826 مي تواند عين يا منفعت باشد لذا هر چيزي كه ماليت داشته باشد مي تواند مورد وصيت قرار
گيرد. البته موصي به ممكن است حق مالي باشد البته حقوقي كه قابل انتقال هستند و يا موصي به ممكن استابراء ذمه مديون باشد وصيت برابراء ظاهراً نياز به قبول ندارد و به محض فوت موصي مديون بري الذمه مي شود
البته به شرطي كه رعايت ثلث تركه شده باشد.
وصيت ممكن است فك ملك باشد اين اصطلاحي است كه در ميان فقها است و آنجائي است كه موصي به به
ملكيت شخص يا اشخاصي خاص در نمي آيد همچنين به ورثه و موصي لهم منتقل نمي شود مثلاً موصي بگويد من
فلان ملك را براي فقرا وصيت كردم.
سن) آيا مفلس و ورشكسته مي تواند وصيت كند؟ برخي آن را بلا اشكال مي دانند براي اينكه ممنوعيت مفلس و
ورشكسته در تصرف در اموالش بر لحاظ اين است كه موجب ضرر غرما و طلبكاران نشود ولي در وصيت اين ضرر
متصور نيست چرا كه اول ديون از تركه خارج مي شود بعداً وصيت و با همين استدلال وصيت و ثيقه و رهن را هم
صحيح خواهد بود وصيت فقط تا ثلث تركه نافذ است و بعد از آن نياز به اجازه ورثه دارد. در اجازه ورثه بايد
شرايط ذيل وجود داشته باشد:
ورثه چون با اجازه در مالشان تصرف مي كنند لذا بايد اهليت استيضاء داشته باشند.
بنا به نظري اشخاص محجور مطلقاً (صغير مميزو غير مميز و سفيه و مجنون) نمي تواند مازاد بر ثلث را اجازه دهند.
بخش دوم: وصيت عهدي: وصيت عهدي عبارتست از از اينكه شخصي يك يا چند نفر را براي انجام اموري يا
تصرفات ديگر مأمور مي نمايد.
در اين نوع وصيت چند شرط است:
الف) براي بعد از مرگ: كه فرقش با وكالت همين است. زيرا وكالت نايب قرار دادن در زمان حيات و وصايت نايب
قرار دادن براي بعد از مرگ است.
ب) براي امر يا اموري ديگر مأمور مي كند لذا تمليك مال در آن وجود ندارد.
1) ق. م مي گويد: وصي مي تواند در زمان حيات موصي وصيت را رد كند اما بعد از آن حق رد ندارد اين نشان
مي دهد كه وصايت يك (ايقاع معلق مشروط) است.
الف) معلق است: چون وصي زماني سمت پيدا مي كند كه موصي فوت كند.
ب) مشروط است: مشروط است به عدم رد در زمان حيات موصي، لذا اگر موصي در زمان حيات موصي وصيت را
رد كرد مسئوليتي ندارد اما اگر متوجه نشد و رد نكرد يا متوجه شد و رد نكرد بعد از موت او بايد به انجام وصايت
بپردازد.2) در وصي: وصي بايد داراي شرايطي باشد: در مورد وصيت بر ثلث موصي مي تواند هر كس را قرار دهد چه مرد
باشد و چه زن ولي در مورد صغار و با لغيني كه حجرشان متصل بر صغر است، هر كدام پدر يا جد پدري مي توانند
وصي قرار دهد.
وصي بايد بالغ و عاقل و رشيد باشد و آنچه از ماده 856 ق. م بر مي آيد نمي توان صغير و مجنون و سفيه را وصي
قرار داد. البته قانون مدني مي گويد كه مي توان در كنار بالغي صغيري را وصي قرار داد كه غير محجور به انجام
امور وصايت بپردازد تا محجور از حجر خارج شود.
صفت ديگر اينكه وصي بايد مسلمان باشد در صورتي كه مولي عليه مسلمان باشد كه قانون مدني اين نظر را قبول
كرده است.
برخي عدالت را شرط وصايت مي دانند ولي قانون مدني اين شرط را به صراحت اعلام نكرده است.
نكته) اين شرايط بايد (زماني كه وصي سمت پيدا مي كند) موجود باشد و آن بعد از مرگ موصي است.
3) وظايف اوصياء متعدد: اگر موصي چند نفر را وصي قرار دهد اصولاً اوصيا بايد مجتماً عمل كنند مگر خود وصي
تصريح به استقلال كرده باشد.
حال اگر تصريح به استقلال بكند هر كدام كه تصرفات مادي انجام دهد معتبر خواهد بود و در تصرفات حقوقي هر
كدام زودتر عمل كنند معتبر خواهد بود.
اگر چند نفر وصي باشند به نحو استقلال هر يك از آنها فوت كنند ديگران مي توانند مستقلاً عمل كنند.
ولي اگر شرط استقلال نشده باشد حاكم ضم وصي قضايي مي كند.
نكته) وصي نسبت به اموالي كه در اختيار دارد امين است و ضامن نيست مگر در صورت تعدي و تفزيط.
بخش سوم ارث:
دو امر موجب مي شود كه شخص از ديگري ارث ببرد نسب و سبب، البته در فقه دو علت ديگر هم براي ارث داريم
كه عبارتند از ضمان جديده و ولاء عتق.
1) اشخاصي كه به موجب نسبت ارث مي برند سه طبقه اند: كه در دو خط بررسي مي شودب) اقرباي خط اطراف: كه خويشاوندي آنها به جامع نسب مي رسد در قرابت به خط اطراف در احتساب درجات، از
كسي كه درجه قرابت او با ديگري مورد نظر است شروع مي كنند و بالا مي رويم و سپس به جامع نسب كه
رسيديم پايين مي آييم.
تعريف ولا عتق: اگر مولي بنده خود را آزاد كند و ضمان را از خود سلب نكرده باشد معتق وارث است. به شرطي
كه بنده وارث نسبي نداشته باشد و اگر ضمان جريره را از خود سلب نكند و عصبه اي براي بنده آزاد شده نباشد
معقق عاقله است و مسئول ديه خطايي او مي باشد و در مقابل آن در صورت نبود و ارث خواهد برد.
تعريف عقد ضمان جريره: قرار دادي است كه در ضمن آن طرفين ملزم مي شوند كه از يكديگر حمايت كنند و به
هم كمك رسانند و هر يك عاقله ديگري باشند و هر يك از ديگري ارث ببرند.
البته در صورتي كه هيچ وارثي نباشد امر تركه متوفي راجع به حاكم است كه طبق م 335 ق. 1 ج به خزانه دولت
ريخته مي شود
شرايط تحقق ارث:
2) ارث به موت حقيقي يا موت فرضي تحقق پيدا مي كند: و به محض فوت، تركه وارد در ملكيت ورثه مي شود ولي
اين ملكيت متزلزل است و پس از اداء ديون و حقوقي كه برتر كه است و همچنين اخراج وصيت مستقر خواهد
شد.
اگر تاريخ فوت اشخاصي كه از همديگر ارث مي برند معين نباشد اشخاص مذكور از همديگر ارث نمي برند مگر
اينكه موت به سبب غرق و هدم واقع شود كه در اين صورت از يكديگر ارث مي برند (البته حادثه اي كه آن دو در
ضمن آن مرده اند بايد حادثه واحدي باشد).
شرط دوم: حيات وارث حين الفوت موت است: لذا كساني ارث مي برند كه موجود باشند و اگر حملي باشد در
صورتي ارث مي برند كه نطفه او حين الفوت منعقد شده باشد و (ثانياً) زنده متولد شود.
شرط سوم: در ارث بايد رابطه قرابت موجود باشد يعني شخص وارث از نسل مورث يا از نسل جامع نسب باشد و
الاموجب ارث نخواهد شد.
شرط چهارم: وجود تركه است: تركه، كل اموال و دارائي شخص است اعم از اعيان و منافع و حقوق مالي و. . . كه
همه اينها به ورثه منتقل مي شود.
3) حمل و تقسيم تركه:اگر حمل جزء وراث باشد در بعضي موارد تقسيم تركه مجاز نيست و در بعضي موارد تقسيم ما ترك مجاز است. 1
ميان پدر و مادر متوفي حجب حرماني مصداق ندارد.
2) ميان فرزندان متوفي و اولاد آنها حجب حرماني وجود دارد.
3) هرگاه ورثه طبقه اول باشد نوبت ارث به ارث طبقه دوم نمي رسد.
4) برادران و خواهران ابويني در طبقه دوم حاجب حرماني برادران و خواهران ابي هستند. ولي هيچ يك از حاجب
كلاله ابي نيستند.
5) ورثه طبقه اول و يا ورثه طبقه دوم حاجب حرماني وراث طبقه سوم هستند
6) در طبقه سوم، ارث تا زماني است كه عرف بگويد رابطه خويشاوندي وجود دارد.
7) در طبقه سوم هم حجب حرماني وجود دارد:
تذكر 1) عمو و عمه خواه ابويني و خواه ابي يا امي باشند را متقربين به پدر مي گويند.
تذكر 2) اخوال و خالات خواه ابي و ابويني وامي را متقربين به مادر مي گويند.
8) در ميان متقربين به پدر ابويني ها ابي ها را از ارث محروم مي كنند و در متقربين به مادر نيز ابويني ها ابي ها را از
ارث محروم مي كنند ولي متقرب ابويني ها به پدر مثل اعمام متقربين ابي به مادر (مثل خاله ابي) را از ارث محروم
نمي كنند.
9) اگر وارثي از طبقه سوم در درجه اول باشد نوبت به درجه دوم نمي رسد مگر يك حالت استثناء و آن اينكه
وراث طبقه سوم در درجه اول (منحصر) به عموي ابي باشد و درجه دوم از طبقه سوم (منحصر) به پسر عموي
ابويني باشد كه در اين صورت پسر عموي ابويني عموي ابي را از ارث محروم مي كند.

پايان

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: